Je zit in een relatie die aanvoelt als een emotionele achtbaan. De ene dag zijn jullie heel close, de volgende dag is er ineens afstand of gedoe. Jullie willen dit patroon van aantrekken en afstoten niet, maar toch gebeurt het steeds weer. Dat is verwarrend en pijnlijk.
Je vraagt je misschien af: Waarom doen we zo? Wat betekent dit voor onze relatie? Het kan je behoorlijk onzeker maken. Het goede nieuws: je bent niet alleen, veel mensen worstelen met dit patroon. En het betekent níét dat er iets mis is met jou of je partner.
Doorgaans is dit patroon goed te verklaren. Jullie doen het niet expres, maar raken verstrikt in iets wat sterker lijkt dan jullie wil. Het goede nieuws: als je begrijpt waarom het gebeurt, kun je er samen iets aan doen.
In deze blog leg ik uit waarom aantrekken en afstoten zo vaak voorkomt en wat er onder de oppervlakte meespeelt in jullie relatie. Je krijgt inzichten uit de contextuele therapie, hechtingstheorie en systeemdenken in begrijpelijke taal.
Als eerste: goed om te weten – toxisch of niet?
De dynamiek van afstoten en aantrekken komt in veel relaties voor. Zeker als jullie allebei oude hechtingspijn of patronen uit je jeugd meedragen, is dit begrijpelijk en goed te verklaren. Vaak is er liefde, maar botsen jullie op elkaars angsten of beschermingsmechanismen. Dit patroon kan veranderen als jullie allebei bereid zijn te kijken naar jullie eigen gedrag, verantwoordelijkheid nemen en elkaar willen begrijpen.
Er is alleen ook een maar …
… aantrekken en afstoten in een relatie kan ook toxisch zijn.
Het wordt toxisch als het patroon structureel veiligheid, zelfvertrouwen en grenzen ondermijnt. Dat betekent:
- Jij voelt je vaak klein, schuldig of gek.
- Je partner draait dingen zo dat jij je altijd de “verkeerde” voelt.
- De afstand wordt gebruikt als straf of controle, niet als bescherming.
- Liefde wordt als een soort “beloning” ingezet: jij moet iets doen om het terug te krijgen.
- Je voelt je emotioneel uitgeput, maar blijft toch hopen dat het beter wordt – en verliest langzaam jezelf.
Dan gaat het niet meer om een patroon dat uit angst ontstaat, maar om een dynamiek waarin macht, controle of manipulatie de boventoon voert. En dat is wel degelijk schadelijk.
Let op signalen zoals:
- Gaslighting: je partner doet alsof jouw gevoelens of waarnemingen onzin zijn.
- Emotionele chantage: liefde of aandacht wordt afgenomen als straf.
- Dreigen met afstand of verlating om jou te sturen.
- Steeds weer contact verbreken en dan weer toenadering zoeken, zonder verantwoordelijkheid.
Hoe weet je het verschil?
Het belangrijkste verschil is:
In een gezonde (maar moeilijke) relatie is er ruimte voor reflectie, verandering en wederzijds respect.
In een toxische relatie is er angst, verwarring en machtsongelijkheid – vaak voel je je op eieren lopen.
Vraag jezelf af:
- Kan ik mezelf zijn in deze relatie?
- Worden mijn grenzen gerespecteerd?
- Kunnen we allebei verantwoordelijkheid nemen voor ons gedrag?
- Of draait alles steeds om hoe ik het “beter moet doen”?
In de rest van dit blog gaan we in op de situatie waarin afstoten en aantrekken voorkomt in een setting waarin dit wel te herstellen is.
Waarom dit patroon zoveel voorkomt
Aantrekken en afstoten zien we in de praktijk bij veel stellen terug. Een paar belangrijke redenen:
Onveilige hechting is erg algemeen
Veel mensen zijn als kind niet volledig veilig gehecht. Ze groeien dan op met een angstige hechtingsstijl of vermijdende hechtingsstijl. Die twee typen trekken elkaar ironisch genoeg vaak aan in relaties.
Het resultaat is een combinatie van bindingsangst en verlatingsangst, die makkelijk leidt tot aantrekken en afstoten. Het is dus geen zeldzaam probleem – het heeft een oorsprong in veelvoorkomende hechtingsangsten die elkaar versterken.
Herhaling van wat je kent: het verband met je jeugd
We zijn geneigd patronen uit onze jeugd te herhalen, zelfs als ze pijn doen. Als jij bijvoorbeeld opgroeide in een gezin waar nabijheid wisselvallig was (soms heel warm, dan weer afstandelijk), dan voelt die achtbaan raar genoeg “normaal” aan.
Je zoekt onbewust hetzelfde op in je volwassen liefdesleven, omdat je niet anders gewend bent. Ook oude wonden (bijvoorbeeld een eerdere relatiebreuk of afwijzing) kunnen zich herhalen in nieuwe relaties, totdat je ze herkent en heelt.
Kortom, het aantrekken en afstoten komt zoveel voor omdat de onderliggende oorzaken, onveilige hechting en oude patronen, helaas bij heel veel mensen voorkomen.
Gelijkwaardig in de relatie
Een relatie is in balans als geven en ontvangen eerlijk verdeeld zijn. Dus: je geeft liefde, aandacht of zorg aan je partner, en je krijgt dat ook terug. Niet per se op precies dezelfde manier, maar wel ongeveer in evenwicht.
Gaat dat lange tijd scheef, bijvoorbeeld omdat jij je steeds aanpast en je partner weinig teruggeeft, dan raakt die balans verstoord. Of andersom: als jouw partner steeds veel geeft en jij nauwelijks iets terugdoet.
Wat er dan vaak gebeurt, is dat het patroon van aantrekken en afstoten sterker wordt. De partner die zich wegcijfert, gaat op een gegeven moment extra zoeken naar erkenning of verbinding – dus trekt aan. De ander, die misschien onbewust voelt dat hij of zij “te veel moet geven” of dat de druk te groot wordt, trekt zich juist terug om die onbalans te herstellen.
Zonder dat jullie het bedoelen, ontstaat zo een patroon waarin de ene steeds meer wil en de ander steeds meer afstand neemt. Het voelt alsof jullie elkaar niet meer echt bereiken, terwijl jullie allebei verlangen naar iets wat eigenlijk heel logisch is: eerlijkheid en wederzijdsheid in de relatie.
De kernvisie vanuit contextuele therapie
Wij kijken naar relatieproblemen onder andere vanuit het licht van je familiegeschiedenis. Het idee is dat de basis voor hoe jij liefhebt, vertrouwt en geeft/ontvangt, is gelegd in je gezin van herkomst. Loyaliteit aan je familie en het gevoel voor rechtvaardigheid (een eerlijke balans in geven en nemen) spelen daarin een grote rol.
Wat je als kind hebt ervaren, bijvoorbeeld liefde met een prijs, of juist teleurstelling en onveiligheid, neem je onbewust mee in je latere relaties. Het aantrekken-en-afstoten-patroon kun je vaak beter begrijpen door te zien hoe het verbonden is met vroeger. Het gaat om begrijpen waarom je doet wat je doet, zodat je het kunt veranderen.
Lees verder na dit blok
Wil je niet steeds
het gevoel hebben dat je wordt geleefd?
Met de Blauwdruk voor Voorlevend Ouderschap maak je in één avond een plan voor jullie ouderschap én partnerschap.
Wat willen jullie voorleven, wat is belangrijk, wat hebben jullie nodig en hoe gaan jullie het doen?
Wat er echt speelt: hechting, loyaliteiten en balans
Op de achtergrond van het aantrekken-en-afstoten spelen vaak drie dingen een rol:
Hechtingsangst:
Onveilige hechtingsstijlen liggen meestal aan de basis. Iemand met verlatingsangst reageert op afstand juist met claimen en vasthouden, vanuit paniek om alleen te zijn. Iemand met bindingsangst reageert op teveel nabijheid juist met terugtrekken en afhouden, vanuit angst zichzelf kwijt te raken.
Deze twee extremen trekken elkaar aan, maar botsen ook: hoe meer de een zich vastklampt, hoe meer de ander zich zal terugtrekken, en omgekeerd. Zo houden angst voor verlating en angst voor verstrikking elkaar in stand.
Familieloyaliteit:
Ook je opvoeding speelt mee. Onbewust kun je geneigd zijn het voorbeeld van je ouders te volgen, zelfs als dat niet gezond was. Bijvoorbeeld: als jij bent opgegroeid met ouders die een knipperlichtrelatie hadden, voelt zo’n dramapatroon “normaal” en blijf je het nadoen.
Of je bent loyaal aan een ouder die ongelukkig was in de liefde en durft zelf niet volledig voor geluk te gaan (je saboteert het goede moment). Loyaliteit aan je gezin van herkomst kan ervoor zorgen dat je oude patronen herhaalt of je eigen geluk begrenst, zonder dat je het doorhebt.
Balans in geven en nemen:
In elke relatie is een eerlijke balans belangrijk. Bij aantrekken en afstoten is die balans vaak zoek. Vaak geeft de ene partner structureel meer dan de andere. Bijvoorbeeld: de een investeert heel veel (energie, liefde, aandacht) en krijgt weinig erkenning terug, waardoor frustratie ontstaat.
Die persoon kan zich uiteindelijk terugtrekken of boos uiten (afstoten) uit gevoel van onrecht. De andere partner voelt juist een tekort aan aandacht of begrip en gaat meer trekken om dat op te vullen (aantrekken). Zo wakkert een scheve “relatie-rekening” over en weer teleurstelling aan.
Met andere woorden: angst, loyaliteit en onbalans liggen ten grondslag aan dit patroon. Het is belangrijk dit te herkennen, want begrip van deze onderlaag is nodig om er iets aan te veranderen.
Wat betekent het dat wij dit patroon hebben?
Het betekent niet dat jullie relatie slecht is of dat jullie niet bij elkaar passen. Het zegt vooral dat er angsten en pijnpunten in jullie allebei zijn die nu naar boven komen. Jullie raken elkaars kwetsbare plekken. Dat is niet vreemd – het is menselijk. Het patroon is eigenlijk een signaal dat er iets is om aan te werken, niet dat jullie “fout” zijn.
Ligt het aan mij of aan mijn partner?
Aan geen van beiden alleen. Dit patroon is een samenspel tussen jullie. Jullie gedrag triggert elkaar over en weer. Er is dus geen schuldige; jullie doen dit onbewust samen. Het goede nieuws: omdat het een interactie is, kunnen jullie ook samen besluiten het te veranderen.
Is er hoop op verandering?
Ja. Als jullie bereid zijn naar jezelf te kijken en nieuwe dingen te proberen, kan dit patroon doorbroken worden. Veel koppels zijn erin geslaagd hier samen uit te komen. Met inzicht (zoals je nu opdoet), eerlijk praten en eventueel hulp van buitenaf kunnen jullie stap voor stap naar een stabielere relatie groeien.
Praktische tips om aantrekken-afstoten te veranderen
Hoe doorbreek je het patroon van aantrekken en afstoten? We hebben wat tips op een rij gezet.
Verken je eigen geschiedenis.
Jouw manier van reageren in relaties is vaak gevormd in je jeugd. Vraag jezelf eens af:
- Hoe gingen je ouders om met liefde en nabijheid?
- Was er ruimte voor jouw emoties en behoeften?
- Wat moest jij doen om erbij te horen of gezien te worden?
Als je bijvoorbeeld als kind geleerd hebt dat je voor anderen moest zorgen, kan het nu moeilijk zijn om je eigen grenzen aan te geven. Of als er vroeger weinig ruimte was voor emoties, kun je die nu ook in je relatie wegstoppen. Door te begrijpen waar jouw reacties vandaan komen, krijg je meer grip op wat er nu gebeurt.
Praat er open over met je partner.
Kies een goed moment om rustig te bespreken wat je allebei voelt als het misgaat. Vertel in ik-taal waar jij bang voor bent of naar verlangt, en luister ook naar je partner. Zo begrijpen jullie elkaar beter. Je kunt zelfs afspreken om samen het “aantrekken-afstoten patroon” te herkennen en te benoemen als het gebeurt, zodat je het sneller kunt stoppen.
In een conflict of bij afstand schiet je al snel in verwijten. Logisch, want je voelt je gekwetst. Maar verwijten maken het patroon vaak alleen maar erger. De ander voelt zich aangevallen en sluit zich nog meer af. Probeer in plaats daarvan vragen te stellen, vanuit nieuwsgierigheid.
Zeg liever:
- “Wat maakt dat je nu wat afstand nodig hebt?”
- “Wat raakt jou op dit moment?”
- “Wat heb je van mij nodig om je weer veilig te voelen?”
Zulke vragen openen het gesprek. Ze gaan over verbinding, niet over winnen of gelijk krijgen. En dat helpt juist om het patroon te doorbreken.
Werk aan een eerlijke balans tussen geven en nemen
In een gezonde relatie geven en ontvangen beide partners. Niet precies evenveel op elk moment, maar wel ongeveer in evenwicht. Als één van jullie structureel meer geeft (emotioneel, praktisch, qua energie), kan dat scheef gaan voelen. Dat scheve gevoel wakkert vaak het aantrekken-en-afstoten aan.
- Geven jij of je partner te veel en put dat uit?
- Wordt er soms onbewust iets “teruggepakt” door afstand te nemen?
- Zijn er verborgen verwachtingen, zoals: “Ik doe alles voor jou, dus jij moet…”?
Door dit samen te onderzoeken, kun je de balans herstellen. Dat doe je niet met grote stappen, maar juist met kleine bewuste keuzes. Denk aan: ruimte maken voor je eigen behoefte, waardering uitspreken voor wat de ander doet, en grenzen stellen zonder schuldgevoel.
Iedere tip hierboven draagt bij aan meer veiligheid en begrip tussen jullie. Geef niet op als het niet in één keer lukt, maar vier elke vooruitgang.
Conclusie
Het aantrekken-en-afstoten-patroon betekent níet dat jullie niet bij elkaar passen of geen echte liefde voelen. Het komt voort uit angst om gekwetst te worden en is een signaal dat er iets geheeld mag worden. Met begrip, geduld en oefening kunnen jullie deze cirkel doorbreken en groeien naar een stabielere, veiligere relatie. Jullie zijn niet “raar” of “stuk”, jullie zijn menselijk en jullie kunnen hier samen sterker uitkomen.
